Tanzimat’la beraber padişahın azimli davranışı karşısında, imparatorluğun kapıları -bir daha kapanmamacasına-Batı dünyasına açılmıştı. Batıcı aydınların henüz sayıca azlığı dolayısıyla, Batı medeniyetine doğru siyasi ve idari alanlarda devletçe yapılmış çalışmaların gerçek yorumunu ve açıklamasını yapmaya ve hele onları yayıp yerleştirmeye henüz maddeten imkân yoktu. Bu sebeple gazetelerde siyasi olayların dışında olarak Batı kültürü hakkındaki haberler hem kısıtlı hem de çok basit ilmî ve teknik hususlara ait bulunuyor, sadece Batı’da yapılan icat ve keşiflerden ve bunların faydalarından kısaca bahsolunuyordu. Buna rağmen zaman zaman verilen bu ufak bilgiler, yavaş yavaş halkta Batı medeniyetinin bilim ve teknik alanlarındaki üstünlüğü ve bu üstünlüğün zararlı değil faydalı şeylerden ileri geldiği inancını uyandırmakta idi. Fakat asıl yapılacak iş, kestirmeden gitmek, Batı medeniyetine ait şeylerin kötü şeyler olmadığını halka kendi gözü ile gördürüp kendi kulağı ile duyurmaktı.

Bu metin Tanzimat Dönemi’yle ilgili olarak aşağıdakilerin hangisinin temel göstergesidir?

Aşağıdaki dizelerin hangisi Tanzimat öncesi zihniyeti yansıtmaktadır?

Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Fermanı’nın (1839) ilan edilme nedenlerinden biri değildir?

Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’ni güçlü kılan sosyal ve siyasi düzenin bozulma nedenlerinden biri değildir?

Tanzimat sonrası zihniyet ile ilgili aşağıdaki bilgilerin hangisinde bir yanlışlık vardır?

Ukûl-i zâhire sâid fezâ-yı ecrâma

Kuvâ-yı câzibe kanunu pâye-i mirkat

(Parlak akıllar bir yandan gökyüzüne doğru yükselirken yer çekimi kanunu da insan için bir merdiven vazifesi görmekte.)

Nüfûs-ı fâkire nâzil kaâret-i arza

Delîl-i mebhas-ı tekvîn defâin-i tabakât

(Düşünen kişiler bir yandan yerkürenin derinliklerine doğru inerken dünyanın yaratılışına ait deliller de artık toprak tabakaları arasında araştırılıyor.)

Tefâhür eylemesin mi bu asr â’sâra

Kısalttı bu’d-ı mekân u zamânı muhtere’ât

(Bütün bunlara bakarak içinde yaşadığımız asrın önceki asırlara bakarak övünmesi normal değil mi? On dokuzuncu asırdaki bütün icatlar, zamanı ve mekânı kısaltmış bulunmaktadır.)

Bu beyitlerde Sadullah Paşa aşağıdakilerden hangisinin önemine dikkat çekmektedir?

Osmanlı coğrafyasında Türklerden başka Yunanlılar, Arnavutlar, Bulgarlar, Sırplar ve Romenler yaşıyordu. Bu uluslar Fransız İhtilali’nin doğurduğu milliyetçilik, hürriyet, hukuk, demokrasi gibi düşünceleri Batılılardan öğrenmişlerdi. Batılılar bütün bu hukuki ve sosyal hakların bu uluslara verilmesini istiyordu.

Bu metinden hareketle Tanzimat Fermanı’nın ilan edilme nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

Aşağıdakilerden hangisi Batı düşüncesine, yaşam biçimine ve Batı’da gerçekleştirilen bilimsel gelişmelere ilgi duyulma nedenlerinden biri değildir?

I. Askerî

II. İktisadi

III. Edebî

IV. İdari

Numaralanmış alanlardan hangileri Osmanlı Devleti’nde düzenin bozulması ile ilgili başlıklardan biri olamaz?

Çağdaşlaşma hareketinin bir bütün olduğunu ve onun bir programa bağlanması gerektiğini ilk kavrayan hükümdar, III. Selim (1789-1808) olmuştur. Onun çağdaşlaşma konusundaki büyük arzusunu, Avrupa ile temasları çoğaltmadaki çabası da gösterir. Başlıca Avrupa devletlerinde, belli işler için gönderilen geçici elçiler yerine, ilk defa olarak, şimdiki gibi gittikleri ülkelerde birkaç yıl sürekli kalan elçilikler kurması da bu arzunun açık ifadesidir. Ordunun modernleştirilmesi konusundaki çabası ise daha da büyüktür... Tamamıyla soysuzlaşmış ve bir haydut sürüsü hâline gelmiş yeniçeri ordusunun zamanla yerini alacak ve Batılı tarzda yetiştirilecek yeni bir ordu düzenlenmeye başlanmıştır.

Bu metinden hareketle aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Gülhane Hattı, Osmanlı İmparatorluğu’nda hâkim sentez olan Türk-İslam unsuru ile “reaya” diye anılan diğer dinlere bağlı unsurlar için “can, mal ve namus” güvenliğini kabul ediyordu. O zamana kadar, imparatorlukta en küçük fertten en büyük devlet adamına kadar, kimsenin bu hususlarda bir garantisi yoktu. Padişah, lüzum gördüğü anda başvekillerin bile mallarına el koyar ve kendilerini idam ettirebilirdi. Hâlbuki bu fermanla, “muhakeme edilmeksizin kimsenin hiçbir cezaya çarptırılamayacağı” ilan ediliyor yani padişah bu husustaki yetkisinden vazgeçiyordu. Adaletin sağlanması için yeni kanunlar yapılacak, vergi sistemi yeniden düzenlenecek, askere alma usulü de adalete uygun bir şekle getirilecekti.

Bu metinden hareketle aşağıdakilerden hangisinin Tanzimat Fermanı’nın (1839) ilan edilme nedenlerinden biri olduğu söylenemez?

Osmanlıda aydınların yönetim, eğitim hayatında ve askerî sistemde değişiklik yapmak istemelerinin temel nedeni aşağıdakilerden hangisi olabilir?