Günaydın tavuklar, horozlar!

Artık memnunum yaşamaktan

Sabah erken kalktığım zaman

Siz varsınız;

Gündüz, işim var, arkadaşlarım,

Gece, yıldızlar var, karım var,

Günaydın tavuklar, horozlar!

Bu dizelere hâkim olan tema aşağıdakilerden hangisidir?

Değirmenci, ülkenin kralına kızının on parmağında on marifet olduğunu, her işi yapabileceğini söylemiş. Kral, genç kızdan bir oda dolusu samanı altın ipliğe dönüştürmesini istemiş. Genç kızın etekleri tutuşmuş. Ne yapacağını bilememiş ve ağlamaya başlamış. Gece yarısına doğru odanın duvarı bir kapı gibi açılmış ve içinden bir cüce çıkmış. Genç kız çok korkmuş. Cüce, “Benden korkmana gerek yok.” deyince kız, ona yaşadıklarını anlatmış. Cüce “O iş çok kolay, ben samanları altın ipe çevirebilirim.” demiş ve başlamış çalışmaya. Kızcağız, cücenin yaptıklarını hayretle izliyormuş. Çünkü o, eline aldığı samanı anında altın ipe dönüştürüyormuş. Kısa sürede tüm samanı altın ipe dönüştürmeyi başarmış.

Genç bir çocuk, ineğiyle pazara giderken yolda tuhaf bir adama rastlamış. Adam, “Bak çocuğum, bana bu ineği verirsen karşılığında sana fasulye taneleri veririm.” demiş. “Fasulye tanesi mi?” demiş çocuk şaşkınlıkla.” “Ama bunlar sihirli.” demiş adam. Bunu duyan çocuk, fasulyeler karşılığında ineğini vererek eve dönmüş. Durumu annesine anlatmış. Annesi ona çok kızmış. Fasulye tanelerini dışarı fırlatmış. Çocuk, sabah olunca gözlerine inanamamış çünkü dışarıda sihirli bir fasulyenin hızla büyüdüğünü görmüş. Hemen pencereden sarkıp sihirli fasulyeye tutunmuş ve tırmanmaya başlamış. Biraz sonra kendini, garip bir ülkede bulmuş. Tarlaların ötesinde çok büyük bir ev varmış. Çocuk, evin kapısını çalmış. Kapıyı bir kadın açmış. Kapıyı açan kadına, “Yiyecek bir şeyiniz var mı?” diye sormuş. “Var ama benim dev kocam gelince ortadan kaybolman gerek. Çünkü çocuklara hiç dayanamaz, onları hemen yer.” demiş kadın. Çocuk, tam bir şeyler yemek üzereyken dışarıdan birinin gür bir sesle şunları söylediğini duymuş: "Bir çocuk kokusu duydum. Ölü de olsa, diri de olsa onları yemek güzeldir."

 Aşağıdakilerden hangisi bu metinlerin ortak özelliklerinden biri değildir?

Kız, güvercini aramaya başlar. Gelen geçen herkese sorar. İhtiyar bir adam, köyün girişindeki mağaraya girip çıkan bir güvercin gördüğünü söyler. Kız, ihtiyarın tarif ettiği mağaraya gider ve bir yere gizlenir. Biraz sonra, beklediği güvercin gelir. Güvercin, kanatlarını çırpar ve bir insana dönüşür.

Şoför Ali, Menemen-İzmir arasında beş sefer yapmıştı. Gideceği yere bir an önce varmak istiyordu. İyice yorulmuştu. Kamyona yüklenen eşyaları urganla sıkmaktan elleri şişmişti. Çiğli’ye yaklaşırken mola verdiler. Kahvede bir çay içtiler. Dışarıda bardaktan boşanırcasına yağmur yağıyordu. Ali, kamyona binince başından geçen bir olayı anlatmaya başladı.

I

Onunla günaydın, derim,

Konuşur ve şarkı söylerim.

Seni onlarla duyabilir,

Dersimi onlarla dinlerim.

Suyun sıcaklığını,

Onunla hissederim.

Annemi ve çiçekleri,

Onunla koklarım.

Sana onlarla bakar,

Her şeyi onlarla görürüm.

II

Çevreden gelen ışık, ses, koku, tat ve sıcaklık gibi uyarıları algılayan organlara duyu organı denir. İnsanlarda göz (görme), kulak (işitme), burun (koklama), dil (tatma) ve deri (dokunma, hissetme) olmak üzere beş duyu organı bulunur. Bu organlar, çevreden gelen uyarılara göre özelleşmiş hücrelerden yapılmıştır. Duyu organlarında bulunan ve çevreden gelen uyarıları algılayabilen hücrelere duyu hücreleri, duyu almaçları veya reseptör denir. Duyu organları tarafından algılanan uyarılar, duyu sinirleri ile beyindeki duyu merkezlerine iletilir. Beyindeki duyu merkezleri, duyu organlarından gelen uyarıları değerlendirir ve algıladığı durumu ilgili organa hareket sinirleri ile gönderir. Böylece çevreden gelen uyarılar algılanmış olur.

Bu metinlerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Ebru, geleneksel Türk el sanatlarından biridir. Bu sanat, yoğunluğu artırılmış su yüzeyine fırça yardımıyla boyaların serpilmesi sonucunda elde edilen renkli desenin kâğıda aktarılmasıyla oluşur. Ebru sanatında suyun yoğunluğunu ayarlamak için sahlep, denizkadayıfı gibi malzemeler kullanılır. Bu suyun üzerine topraktan elde edilen, suda erimeyen boyalar serpilir. Kullanılan suyun ve boyaların ayarının yapılması, bu sanatın en zor aşamasıdır. Bu nedenle ebru, ancak bir ustanın tecrübelerinden istifade edilerek öğrenilebilir. Ebru sanatının ilk kim tarafından yapıldığı belli değildir ancak ilk olarak Türkistan’da ortaya çıktığı tespit edilmiştir.

Aşağıdakilerden hangisi bu metnin anahtar sözcüklerinden biri değildir?

Gökkuşağı, su damlalarına çarpan güneş ışınlarının yansımasıyla oluşur. Su damlalarının içine giren güneş ışınları, renklerine ayrışır. Sonra bu rengârenk ışınlar, su damlasının arkasından yansır ve geldikleri taraftan ama farklı bir açıyla dışarı çıkar. Bu, tek bir su damlasında değil aynı anda milyonlarca su damlasında gerçekleşir. Onlardan gözümüze gelen rengârenk ışıklar da su damlalarının olduğu yerde bir gökkuşağı görmemize neden olur.

Hatay'ın Kırıkhan ilçesinde öğle saatlerinde sağanak yağış etkili oldu. Yağmurun ardından çıkan güneş ile birlikte gökkuşağı oluştu. Bir yanda güneşi, bir yanda yeşillik ve gökkuşağını gören insanlar bu görüntüyü dakikalarca izledi. Gökkuşağı, yaklaşık 15 dakika sonra kayboldu.

Aşağıdakilerden hangisi bu iki metnin ortak özelliklerinden biri değildir?

Ebru, geleneksel Türk el sanatlarından biridir. Bu sanat, yoğunluğu artırılmış su yüzeyine fırça yardımıyla boyaların serpilmesi sonucunda elde edilen renkli desenin kâğıda aktarılmasıyla oluşur. Ebru sanatında suyun yoğunluğunu ayarlamak için sahlep, denizkadayıfı gibi malzemeler kullanılır. Bu suyun üzerine topraktan elde edilen, suda erimeyen boyalar serpilir. Kullanılan suyun ve boyaların ayarının yapılması, bu sanatın en zor aşamasıdır. Bu nedenle ebru, ancak bir ustanın tecrübelerinden istifade edilerek öğrenilebilir. Ebru sanatının ilk kim tarafından yapıldığı belli değildir ancak ilk olarak Türkistan’da ortaya çıktığı tespit edilmiştir.

Bu parçada aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı yoktur?

Değirmenci, ülkenin kralına kızının on parmağında on marifet olduğunu, her işi yapabileceğini söylemiş. Kral, genç kızdan bir oda dolusu samanı altın ipliğe dönüştürmesini istemiş. Genç kızın etekleri tutuşmuş. Ne yapacağını bilememiş ve ağlamaya başlamış. Gece yarısına doğru odanın duvarı bir kapı gibi açılmış ve içinden bir cüce çıkmış. Genç kız çok korkmuş. Cüce, “Benden korkmana gerek yok.” deyince kız, ona yaşadıklarını anlatmış. Cüce “O iş çok kolay, ben samanları altın ipe çevirebilirim.” demiş ve başlamış çalışmaya. Kızcağız, cücenin yaptıklarını hayretle izliyormuş. Çünkü o, eline aldığı samanı anında altın ipe dönüştürüyormuş. Kısa sürede tüm samanı altın ipe dönüştürmeyi başarmış.

Genç bir çocuk, ineğiyle pazara giderken yolda tuhaf bir adama rastlamış. Adam, “Bak çocuğum, bana bu ineği verirsen karşılığında sana fasulye taneleri veririm.” demiş. “Fasulye tanesi mi?” demiş çocuk şaşkınlıkla.” “Ama bunlar sihirli.” demiş adam. Bunu duyan çocuk, fasulyeler karşılığında ineğini vererek eve dönmüş. Durumu annesine anlatmış. Annesi ona çok kızmış. Fasulye tanelerini dışarı fırlatmış. Çocuk, sabah olunca gözlerine inanamamış çünkü dışarıda sihirli bir fasulyenin hızla büyüdüğünü görmüş. Hemen pencereden sarkıp sihirli fasulyeye tutunmuş ve tırmanmaya başlamış. Biraz sonra kendini, garip bir ülkede bulmuş. Tarlaların ötesinde çok büyük bir ev varmış. Çocuk, evin kapısını çalmış. Kapıyı bir kadın açmış. Kapıyı açan kadına, “Yiyecek bir şeyiniz var mı?” diye sormuş. “Var ama benim dev kocam gelince ortadan kaybolman gerek. Çünkü çocuklara hiç dayanamaz, onları hemen yer.” demiş kadın. Çocuk, tam bir şeyler yemek üzereyken dışarıdan birinin gür bir sesle şunları söylediğini duymuş: "Bir çocuk kokusu duydum. Ölü de olsa, diri de olsa onları yemek güzeldir."

 Bu metinlerin türü aşağıdakilerden hangisidir?

Bir milleti geçmişten geleceğe taşıyan en önemli unsur dildir. Dil sayesinde toplumun geçmişteki değerleri, fikirleri ve yaşayış biçimleri bugüne, bugünden de yarına taşınır. Dil, insanın geçmişini öğrenmesinde önemli bir araçtır.

Bu parçada dilin hangi özelliği vurgulanmıştır?

I

Onunla günaydın, derim,

Konuşur ve şarkı söylerim.

Seni onlarla duyabilir,

Dersimi onlarla dinlerim.

Suyun sıcaklığını,

Onunla hissederim.

Annemi ve çiçekleri,

Onunla koklarım.

Sana onlarla bakar,

Her şeyi onlarla görürüm.

II

Çevreden gelen ışık, ses, koku, tat ve sıcaklık gibi uyarıları algılayan organlara duyu organı denir. İnsanlarda göz (görme), kulak (işitme), burun (koklama), dil (tatma) ve deri (dokunma, hissetme) olmak üzere beş duyu organı bulunur. Bu organlar, çevreden gelen uyarılara göre özelleşmiş hücrelerden yapılmıştır. Duyu organlarında bulunan ve çevreden gelen uyarıları algılayabilen hücrelere duyu hücreleri, duyu almaçları veya reseptör denir. Duyu organları tarafından algılanan uyarılar, duyu sinirleri ile beyindeki duyu merkezlerine iletilir. Beyindeki duyu merkezleri, duyu organlarından gelen uyarıları değerlendirir ve algıladığı durumu ilgili organa hareket sinirleri ile gönderir. Böylece çevreden gelen uyarılar algılanmış olur.

Bu metinlerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?