Gaz türbinli motorlar, günümüz hava araçlarında (savaş ve yolcu uçakları, helikopterler) kullanılan yanma ile açığa çıkan ısı enerjisini mekanik enerjiye çeviren, Brayton çevrimine göre çalışan motor tipleridir. Havanın emilip sıkıştırılması ve bu havanın yakıt ile yakılması sonucu ortaya çıkan çok yüksek basınç ve sıcaklıktaki havanın enerjisinin türbinler vasıtasıyla mekanik güce dönüştürmesi ile çevrimi tamamlayan makinalardır.

Genel olarak motor 5 bölümden oluşur :

• Hava Alığı (Air Inlet)

• Kompresör (Compressor)

• Yanma Odası (Combustion Chamber)

• Türbin (Turbine)

• Nozul Kademesi (Nozzle)

• Jet Motorunu Oluşturan Bölümler

  Hava Alığı (Air Inlet): Havanın motora girişinin olduğu bölüm. Uçağın hızına (ses üstü/ses altı) göre farklı geometrilere sahiptir.

  Kompresör (Compressor): Havayı sıkıştırarak sıcaklığını ve basıncını yükseltip yanma odasına gönderen sistem.

  Yanma Odası (Compustion Chamber): Sıcaklığı ve basıncı yüksek sıkışmış havayı 40:1’lik hava yakıt karışımı oranında (modern by-pass motorlar) yakarak türbinlere yönlediren sistem.

  Türbin (Turbine): Havanın hızını azaltarak basıncını yükselterek egzoz lülesine yönlendirir ve yüksek basınçlı hava yüksek itki gücü yaratır.

  Nozzle (Egzoz): Sabit ve hareketli tipleri vardır. Uçak türüne göre türbin çıkışındaki havayı düzenlemek ve yönlendirmeyi sağlayan sistemdir.

  Temel olarak dört tip gaz türbinli motor bulunmaktadır. Bunlar:

  • Turbojet

  • Turbofan (By-Pass)

  • Turboprop

  • Turboşaft

  Örnek olarak tamamen hız ve manevra ihtiyaçlarına sahip savaş uçaklarında turbojet motorlarkullanılır ve bu motorlarda yakıt sarfiyatı büyük bir önem arz etmez. Fakat yolcu uçaklarında hız ve düşük yakıt tüketiminin bir arada sağlanması gerektiğinde turbofan motorlar tercih edilir.

  (Thrust) = M . a formülde göründüğü üzere güç (thrust) elde etmek için ya büyük kütleli havaya ya da ivmeli havaya ihtiyaç duyarız.

  Turbojetlerden geçen havanın ivmesi (a) by-pass turbofan motorlara nazaran yüksek, turbofan motorlarda ise motora alınan havanın kütlesi turbojet motorundan daha fazladır. Denklemdeki her iki değişkene bağlı olarak motorlar thrust kuvveti üretir.

  Turboprop motorlar elde edilen enerjinin ayrı bir türbinin döndürülmesi ve bu türbinden sağlanan gücün de bir şaft vasıtasıyla pervaneye iletilmesiyle oluşan sistemdir. Yani pervanenin arkasında çalışan bir turbojet motorundan elde ettiği güçle pervanevi çeviren motor türüdür. Düşük hızlarda yüksek verimlidir. Geri kalan enerji egzozdan atılırken küçük bir miktarda itki elde edilebilir. Bu sebeple nakliye uçaklarında kullanılmaktadır.